İman Yönünden İnsanlar Kaç Kısma Ayrılır?

İman edip etmeme yönünden insanlar üç kısımdır:

1-Müminler. Allah’ın varlığına, birliğine ve Ondan gelen ilahi hükümlere samimi olarak inanan kimselerdir.

2-Kafirler: Allahu Teala’ya ve Onun dinine iman etmeyen kimselerdir. Puta tapan, varlıkları ilah gibi tanıtan, Allah hakkında yanlış ve haram itikada sahip olan kimseler de bu gruba girer.

3-Münafıklar: Görünüşte mümin olduklarını söyleyip kalpleriyle iman etmeyen, bu şekilde dine ve müminlere zarar vermeyi düşünen kimselerdir. Bunlar, kafirlerden daha zararlıdır. Bu halde ölürlerse, azapları da daha şiddetlidir.

İman dairesine giren müminler de farklı derecelere sahiptirler. Kur’an’da müminler, genel olarak iki sınıfta tanıtılmıştır. Birincisi, “Ashab-ı Yemin” dir. Bunlar, ahirette, amel defterlerini sağ tarafından alıp sonuçta Cennete girecek kimselerdir. İkinci sınıf, “Sâbıkun=iman ve amelde önde gidenler” sıfatıyla tanıtılan “Mukarrabun” taifesidir.1 Halk dilinde bu iki sınıf kısaca “avam” ve “havas” diye anılır.

Müminler içinde, haram olduğunu bildiği ve öyle inandığı halde büyük günah işleyen kimseye “fâsık” denir. Allahu Teala, kullarının iman, ilim ve itaatlarına göre farklı derecelere sahip olduklarını beyan buyurmuştur. Konu ile ilgili ayetler şöyledir:

“Allah sizden iman edenleri yükseltir. Kendilerine ilim verilmiş olanları ise, dereceler ile yükseltir. Allah yaptıklarınızdan haberdardır.”2

“Herkes için yapmış olduğu amellerden dolayı farklı dereceler vardır.”3

İman artar ve eksilir. Artan ve eksilen iman esasları değildir. Her kalbin marifeti/Yüce Allah’ı tanıması, muhabbeti/sevmesi, yakini, ilahî tecellileri müşahedesi, zikri, şükrü farklıdır. Kalpte değişen, artan ve eksilen bunlardır. Bu, imanın kemali, nûru, feyzi ve tadı ile ilgilidir. Şu ayetler imanın artacağını anlatmaktadır:

“Onlara Allah’ın ayetleri okunduğu zaman imanları artar.”4

“İmanlarına iman katsınlar diye müminlerin kalbine sekinet/rahmet indiren O’dur.”5

Hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur:

“Kim Allah için verir, Allah için engeller, Allah için sever, Allah için kızar ve Allah için evlenirse o kimse imanını kemale erdirmiş olur.”6

Zerre kadar imanı olanın cehennemden çıkarılacağını bildiren meşhur hadiste, bu kadar Allah sevgisi ve bilgisi olan kimseye de mümin ismi verilmiştir. Elbette hesapsız cennete giren müminle bu kimsenin imanı aynı değildir.

Sahabe-i Kiram’ın fazileti, çok amelden değil, kalplerindeki fazla marifet, muhabbet, yakin ve ihlastan ileri gelmektedir. Bir haberi işitenle gören bir olmadığı gibi; sadece duyduklarına inanan mümin ile, Yüce Allah’ı görür gibi inanan ve öyle kulluk eden kamil mümin iman yönünden bir değildir.

__________
1 İlgili ayetler için bkz:Vakıa, 7-12.
2 Mücadele 58/11.
3 Ahkâf 46/ 19.
4 Enfal, 2.
5 Fetih, 4.
6 Tirmizi, Sıfatu’l-Kıyame, 60; Ahmed, Müsned, III, 438; Ebu Ya’lâ, Müsned, No: 1485, 1500.

Yrd. Doç. Dilaver SELVİ – Temel İnanç Esasları , 13-15