Allah Teâla’nın Sıfatları Nelerdir?

Allah’ın sıfatları zatî, subutî ve fiilî olmak üzere üçe ayrılır:
a) Zatî Sıfatlar:
1) Vücûd:
Var olmak demektir. Allah vardır, varlığı başkasından değil, zatının gereğidir. Vücûd sıfatının karşılığı olan yokluk Allah için düşünülemez.
2) Kıdem:
Başlangıcı olmamak demektir. Allah’ın varlığının başlangıcı yoktur. O kadim ve ezelidir. Sonradan meydana gelmiş bir varlık değildir. Hiçbir şey yok iken O vardı. Kıdem sıfatının zıddı olan “başlangıcı olmak” Allah için düşünülemez.
3) Beka:
Sonu olmamak demektir. Allah ebedîdir. Varlığının sonu yoktur. O sonsuz olarak vardır. Her şey yok olduktan sonra O’nun varlığı yine devam edecektir. Bekanın zıddı “sonu olmak” Allah hakkında düşünülemez.
4) Vahdaniyet:
Tek ve bir olmak demektir. Allah Teâlâ hem zatı hem fiilleri hem de sıfatları bakımından tektir. Eşi, ortağı ve benzeri yoktur. Bu sıfatın zıddı olan “birden fazla olmak” Allah için imkânsızdır.
5) Muhalefetün li’l-Havadis:
Sonradan olan şeylere benzememek demektir. Allah’tan başka her şey sonradan olmuştur. Allah, sonradan olanlardan hiç birine benzemez. Bu sıfatın zıddı olan “sonradan olanlara benzemek” Allah için düşünülemez.
6) Kıyam binefsihi:
Varlığı kendisinden olmak demektir. Allah Teâlâ’nın varlığı kendisinden olup başkasından değildir. Her şey varlığını Allah’tan alır. Fakat Allah varlığını bir şeyden almaz “başkasına muhtaç olmak” Allah Teâlâ için düşünülemez.
b) Subutî Sıfatlar:
1) Hayat:
Diri ve canlı olmak demektir. Allah ezelî ve ebedî bir hayat sahibidir. Hayatın zıddı olan “ölü olmak” Allah hakkında düşünülemez.
2) İlim:
Bilmek demektir. Allah geçmişi, geleceği, gizli ve açık herşeyi bilir. Bu sıfatın zıddı olan “bilgisizlik” Allah için düşünülemez.
3) Semi’:
İşitmek demektir. Allah Teâlâ her şeyi işiticidir. Bütün şeyleri aynı anda işitir. Bir şeyi işitmesi aynı anda ikinci bir şeyi işitmesine engel değildir. Allah işitmek için herhangi bir alet veya organa muhtaç değildir. Bu sıfatın zıddı olan “işitmemek” Allah için düşünülemez.
4) Basar:
Görmek demektir. Allah her şeyi olduğu gibi kusursuz olarak görür. Bu sıfatın zıddı olan “görmemek” Allah hakkında imkânsızdır.
5) İrade:
Dilemek demektir. Allah tam ve kâmil bir iradeye sahiptir. O’nun her dilediği olur, dilemediği olmaz. Bu sıfatın zıddı olan “iradesizlik” Allah hakkında düşünülemez.
6) Kudret:
Gücü yetmek demektir. Allah sonsuz bir güç ve kudrete sahiptir. Her şeye gücü yeter. O’nun kudretinin yetişemeyeceği hiçbir şey yoktur. Bu sıfatın zıddı olan “acizlik” Allah hakkında düşünülemez.
7) Kelâm:
Söylemek ve konuşmak demektir. Allah Teâlâ, ses, harf, kelime ve cümleye ihtiyaç duymaksızın konuşma ve söyleme sıfatına sahiptir. Allah bu sıfatı ile peygamberlerine kitap indirmiş, bazı peygamberleri ile de bizzat konuşmuştur. Bu sıfatın zıddı olan “konuşmamak” Allah Teâlâ için düşünülemez.
8) Tekvin:
Yaratmak demektir. Allah Teâlâ yegâne yaratıcıdır. Kâinatta her şeyi yaratan O’dur. Var olmasını dilediği bir şey “ol” deyince hemen oluverir. Var olan bir şey de dilediği zaman yok olur. Bu sıfatın zıddı olan “yaratamamak” Allah hakkında düşünülemez.
Subutî sıfatlar, zat olmadıkları gibi zattan ayrı da düşünülemezler. Bu münasebetle söz konusu sıfatlar için, “Alah’ın aynı da değildir, gayrı da değildir” denmiştir. Çünkü zatın aynı kabul edilirse sıfatları inkâra giden bir yol açılır, gayrı kabul edilirse Allah’ın zatında çokluk söz konusu olur. Bunun için “sıfatlar, Allah’ın zatının ne aynıdır, ne gayrıdır” denmiştir.
Yukarıda izah edilen subutî sıfatlardan kaynaklanan Kadîr, Mürîd, Alim, Hayy, Semi’, Basîr, Mükevvin ve Mütekellim diye ifade edilen sıfatlara, sıfat-ı ma’neviye denir.
c) Fiilî Sıfatlar:
Allah Teâlâ’nın yukarıda açıklanan zatî ve subutî sıfatlarından başka rızık verme, ihsanda bulunma, rıza, gazab, öldürme ve diriltme gibi fiilî sıfatları da vardır. Bu sıfatlar da kadim ve ezelîdir.

Hasip Asutay – Akaid Risalesi, 59-64